Bajkoterapia  w ostatnim czasie staje się coraz bardziej popularną formą pracy
z dzieckiem w wieku przedszkolnym. Obecnie nie tylko pedagodzy, nauczyciele czy terapeuci, ale również rodzice sięgają do bajek aby pomóc swoim pociechom w redukowaniu lęków charakterystycznych na ich etapie rozwojowym. Żyjemy w świecie, w którym nie tylko dorosłym ciężko sprostać wymaganiom i oczekiwaniom współczesności. Również dzieci narażone są na ciągłe obciążenia cywilizacyjne i wynikający z nich nadmiar bodźców, niepokój, lęk. W rezultacie dziecko jest osamotnione i bezradne, nie potrafi poradzić sobie ze swoimi emocjami, jak również  zwrócić się o pomoc do dorosłego.  Należy wspomnieć, że na różnych etapach rozwoju pojawiają się u dzieci różne rodzaje lęku, który jest normalnym zjawiskiem.

            Wskazując na najmłodszych źródłem lęku u dwulatka będągłośne dźwięki ( wycie karetki, grzmoty, odgłosy deszczu, wiatru), maluch boi się również nieznanych miejsc, ludzi, zwierząt i ich odgłosów, a także nieobecności rodziców.

U trzylatka w związku z pójściem do przedszkola pojawia się lęk separacyjny (strach przed oddzieleniem go z rodzicami). Trzylatki boją się: ciemności, czarownic, złodziei, pająków, myszy, dziwnych odgłosów zza ściany, a lęk ten potęguję się szczególnie w godzinach wieczornych.

U czterolatka charakterystyczny jest gwałtowny rozwój wyobraźni, dlatego dzieci w tym okresie zaczynają fantazjować i pojawiają się tzw. lęki nocne, co skutkuje płaczem, koszmarami, niechęcią samodzielnego zasypiania.

U pięciolatka lęki zaczynają być bardziej realistyczne, dzieci boją się złych ludzi, bólu
i cierpienia które może im ktoś zadać, nasilić się może lęk przed ciemnością.

Sześć lat to okres dalszego rozwoju wyobraźni, dlatego świat dziecka w tym okresie pełen jest tajemniczych sytuacji, pułapek, duchów, stworów. Dziecko boi sie samo zasypiać w pokoju, nie lubi ciemności, pojawia sie lęk przed ogniem, burzą, wodą.

Siedmiolatek stymulowany jest bardziej przez telewizje i filmy, dlatego przejawia  się strach przed wojną, włamywaczami, złymi ludźmi. Pojawia się lęk przed złymi ocenami, spóźnieniem do szkoły, brakiem akceptacji ze strony rówieśników czy nauczycieli.

            My jako dorośli powinniśmy wiedzieć, że nie należy bagatelizować czy wyśmiewać lęków naszych pociech. Dla nas z pozoru błahe sytuacje mogą  przekształcić się u dzieci
w poważne źródło lęku i niepokoju. Pomocna wtedy staje się właśnie bajkoterapia, uważana za prostą, skuteczną i bardzo lubianą metodę przez dzieci.

            Bajka to utwór najbliższy dziecku, towarzyszący mu już od urodzenia. Dziecko
w naturalny sposób, w przyjaznej atmosferze poznaje świat, uczy się różnych sposobów przezwyciężania lęku, poznaje normy moralne i buduje hierarchię wartości, uczy się wzorów postępowania. Bajka nakierowuje najmłodszego czytelnika do emocjonalnego zaangażowania się w uczucia bohaterów, uwrażliwia na los ludzi, zwierząt. Dziecko staje się wrażliwsze na  zło, ból, niesprawiedliwość. Dziecko naturalnie stara się identyfikować z danym bohaterem, próbuje odczuwać jego emocje dzięki czemu nie czuje się osamotnione w swoich lękach. Bajki terapeutyczne są tak zbudowane, aby dzieci odnajdywały w nich cząstkę siebie, swoich odczuć, emocji i problemów. Bajkoterapia nie tylko ukazuje sposoby radzenia sobie
z sytuacjami lękowymi ale oswaja, ze zdarzeniami i emocjami, które mogą się pojawić.

            Wachlarz problemów poruszanych w bajkach terapeutycznych jest bardzo szeroki. Tematy mogą dotyczyć  strachu przed obcymi, wizytą u lekarza czy dentysty, niechęcią przebywania w przedszkolu, strachem przed ciemnością, utratą kontroli nad własnym ciałem
(np. moczeniem nocnym), pojawieniem się nowego członka rodziny ( narodziny rodzeństwa), śmiercią lub odejściem kogoś bliskiego ( np. rozwód rodziców). W literaturze przedmiotu można znaleźć mnóstwo pozycji, które przykuwają barwnymi  tytułami, np. ,,Nie wierzę
w siebie”, ,,Moi rodzice się kłócą”, ,,Jestem inny”,  ,,Wirtualny świat”, ,,Strach ma wielkie oczy”, ,,Koszmary małego susła”, ,, ,,Porozmawiajmy o wściekłości”, ,,Torba złości” , ,,List do przyjaciela”, ,,Telefony alarmowe”.

Bajki terapeutyczne pomagają również dzieciom w zrozumieniu i poradzeniu sobie
z trudnymi emocjami  takimi jak: przytłoczenie, zazdrość, napięcie, poczucie winy, złość, lęk, poczucie odrzucenia, nuda, smutek, zagubienie, wstyd i wiele innych.

            Jeżeli czujemy się bezradni w obliczu lęków naszych dzieci oraz pragniemy wesprzeć je w przeżywaniu trudnych emocji bajkoterapia stanie się dla każdego rodzica doskonałym narzędziem pomocnym w zrozumieniu sytuacji, których doświadczają. Wspólna lektura
z dzieckiem, rozmowa, spędzony czas to najwspanialszy sposób, by nawiązać bliską więź, dać naszemu dziecku poczucie akceptacji, miłości, przynależności a w konsekwencji uposażyć je w mechanizmy radzenia sobie z trudnościami  i wyzwaniami w dorosłym życiu.

Mariola Gajek

Bibliografia

Molicka, M. (2023). Bajki terapeutyczne. Poznań. Media Rodzina.

Furmańska, S. (2019). Oswajanie przez bajanie. Gdańsk. Wydawnictwo Harmonia

Stawińska, J. (2023). Bajkoterapia. Kojące opowieści na trudne emocje. Warszawa. Psychologiadziecka.org.