Pojawiające się na świecie dziecko jest istotą społeczną. Jednak prawidłowy rozwój od narodzin warunkowany jest odpowiednim podejściem i zadbaniem o możliwości rozkwitu.

W pierwszych latach życia dziecka najważniejszą wartością, jaką mogą dać opiekunowie, jest bliska relacja. To na jej podstawie kształtuje się osobowość dziecka i cały system umiejętności społecznych. Relacja ta powinna być oparta na szacunku i miłości. Dzieci uczą się właściwych postaw i zachowań, przyglądając się dorosłym. Dlatego tak ważne jest modelowanie. Pokazywanie swoją własną postawą, nie tylko słowami, w jaki sposób radzić sobie w różnych sytuacjach. Jeśli rodzic wymaga od dziecka radzenia sobie z emocjami, a sam wpada w złość przy każdej nadarzającej się okazji, przekazuje dziecku sprzeczny komunikat. Na takiej bazie dziecko nie wyciągnie właściwych wniosków. Równie ważnymi składnikami są słowa dorosłych. To właśnie w nich dziecko przygląda się sobie, to w nich odnajduje swoje odbicie. Tym słowom wierzy i tym słowom ufa. Na ich bazie buduje obraz samego siebie.

W przedszkolu jest wiele sytuacji, w których dzieci mogą się uczyć, jak sobie radzić
w różnych okolicznościach. Niektórzy podopieczni nie potrzebują wsparcia ze strony nauczyciela, sami znajdują sposób, aby poradzić sobie z trudnościami. Są jednak takie dzieci, które nie mają wystarczających zasobów, aby rozwiązywać konflikty, odmawiać, radzić sobie z własnymi emocjami, regulować własne zachowanie. W takich przypadkach potrzebne jest wsparcie nauczyciela. Warto się zastanowić, co leży u podstaw takiego zachowania. Być może dziecko próbuje usilnie zaspokoić jakąś ważną dla siebie potrzebę, ale wybiera do tego celu nieodpowiednie strategie. Być może nie wie, jak zachować się w danej sytuacji, więc wybiera działania dobrze znane. Przykładem może być dziecko, które przeszkadza w zabawie innym. Może być to jedyna strategia wchodzenia w relacje, jaką zna. W takim przypadku pomagamy dziecku, ucząc je, w jaki sposób może dołączyć do zabawy.

Jest wiele możliwości wspierania kompetencji interpersonalnych u dzieci. Do działań, które można podjąć, należy nawiązanie relacji z dzieckiem: poznanie go, wspólna zabawa, odkrycie jego zainteresowań i mocnych stron. Następnie wczucie się w sytuację takiego dziecka i zadanie sobie pytań: Jak ono się czuje, kiedy ciągle słyszy negatywne komunikaty? Czego może potrzebować? Czy ma motywację do zmiany? Odpowiedź na te pytania i przyjrzenie się sytuacji dziecka mogą zmienić perspektywę oceny samego dziecka. Kiedy zobaczymy w tym konkretnym podopiecznym kogoś, kto poszukuje pomocy, kogoś, komu pozytywne słowa są potrzebne jak woda do życia, wtedy zaczniemy inaczej działać. Temu właśnie dziecku najbardziej potrzebne jest poczucie bezpieczeństwa wynikające z relacji z nauczycielem i pozytywne komunikaty – zauważanie jego starania, dostrzeganie choćby małych kroczków i sukcesów.

Modelowanie właściwych zachowań jest kolejnym krokiem dla rozwoju kompetencji społecznych. Dorosły poprzez swoje zachowanie, dostarcza źródła wiedzy o radzeniu sobie z emocjami, rozwiązywaniu konfliktów, samodzielności, empatii, szacunku do drugiego człowieka. Jeśli osoba dorosła wspiera dzieci w rozwiązywaniu sporów, wtedy w naturalny sposób pomaga im nabywać wiedzę o tym, jak rozmawiać, aby dojść do porozumienia z drugą osobą. Jeśli dorosły chce nauczyć dzieci stawiania jasnych granic, sam musi wiedzieć, jak to robić, i dawać jasny komunikat dotyczący tej kwestii.

Jesteśmy odpowiedzialni za tworzenie środowiska wspierającego rozwój kompetencji społecznych dziecka. Rodzice mogą uczynić wiele, aby pomóc swoim pociechom w rozwoju. Przedszkole również jest miejscem, gdzie umiejętności mogą się kształtować i umacniać.

Źródło: Bliżej Przedszkola

Aneta Ziębka