Zawieszenie zajęć wychowawczych i dydaktycznych w przedszkolach i szkołach nie oznacza, że dzieci i najmłodsi uczniowie przestają kontynuować proces wychowania i kształcenia. W tym czasie, dla wspierania rozwoju dzieci, trzeba realizować konkretne zadania zapisane w podstawie programowej.

Zadania te zobowiązują nauczyciela – wychowawcę do kontaktu z rodzicami, aby razem z nimi ustalić sposób i zakres realizowania działań edukacyjnych. W tym celu nauczyciele często podejmują kontakt z rodzicami, wykorzystując np.:

• stronę internetową przedszkola,
• komunikatory,
• profile przedszkoli,
• kontakt telefoniczny z wszystkimi rodzicami lub przedstawicielami rady rodziców.

Obecna sytuacja sprawia, że wybrane zdania z podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz edukacji wczesnoszkolnej powinny być realizowane – przy współpracy nauczyciela i rodziców – w warunkach edukacji w domu rodzinnym.

Pamiętajmy, że dom rodzinny nie jest w pełni przedszkolem, tylko miejscem życia dziecka wraz z pierwszymi nauczycielami jakimi są rodzice. O tym wyraźnie wspomina Europejska Karta Praw i Obowiązków Rodziców. To od momentu urodzenia dziecka pierwsi nauczyciele wspierają rozwój swych dzieci i choć robią to intuicyjnie, ma to najistotniejsze fundamentalne znaczenie, które wykorzystuje później w swej pracy instytucja taka jak przedszkole. W sytuacji pandemii rola pierwszych rodziców jest kluczowa, nauczyciel pozostaje do dyspozycji rodziców, aby ich wspierać, pomagać im, okazując zainteresowanie i troskę, w sposób szczególny w sferze psychicznej, emocjonalnej.

Zadania podstawy programowej realizowane w domu

Czas, w którym dziecko nie chodzi do przedszkola, można wykorzystać na to, aby stało się bardziej samodzielne. Warto zachęcać je do utrzymania czystości w swoim kąciku (pokoju), przygotowania prostych posiłków razem z rodzicami, wykonywania w swoim tempie czynności związanych z ubieraniem, przygotowaniem do snu. Pobyt w domu daje możliwość częstych rozmów z dziećmi na różnorodne tematy, a tym samym wzbogacenia ich słownictwa. Ważne jest także znalezienie czasu na czytanie dzieciom i z dziećmi. Aby urozmaicić zajęcia, można skorzystać z edukacyjnych programów telewizyjnych. Pobyt w domu może być także okazją do prowadzenia rozmów z dzieckiem, tłumaczenia otaczających nas zjawisk.

Inne zajęcia o charakterze edukacyjnym to m.in. zabawy przy wspólnym stole: gry planszowe czy zabawy i gry zręcznościowe. Należy pamiętać, że podstawową formą aktywności dzieci w wieku przedszkolnym jest zabawa.

Podejmowanie tych działań pozwoli na nabywanie przez dziecko doświadczeń w różnych obszarach rozwojowych: fizycznym, emocjonalnym, społecznym, poznawczym.

Za pośrednictwem strony internetowej przedszkola lub innej formy komunikacji nauczyciel może udostępnić rodzicom:

– propozycje wykonywania prac plastycznych, projektów technicznych, zabaw badawczych lub eksperymentów,

– konkretną propozycję opracowaną na potrzeby grupy jego dziecka, adekwatną do realizowanego programu,

– opracowane przez siebie propozycje twórczej aktywności dzieci,

– linki do słuchowisk, audycji radiowych, informacje o programach telewizyjnych.

W ten sposób nauczyciel, wspierając rodziców, przyczynia się do realizacji najważniejszych dwóch zadań z podstawy programowej.

Pierwsze zadanie dotyczy wsparcia całościowego rozwoju dziecka i wynika bezpośrednio z celu wychowania przedszkolnego:

Wspieranie wielokierunkowej aktywności dziecka poprzez organizację warunków sprzyjających nabywaniu doświadczeń w fizycznym, emocjonalnym, społecznym i poznawczym obszarze jego rozwoju.

Wszystkie sytuacje domowe, począwszy od sprzątania zabawek, poprzez samodzielną zabawę zabawkami, czytanie, aż do oglądania filmu czy słuchania słuchowisk, są dla dziecka rozwojowe. Oczywiście ważnym elementem tych sytuacji jest uczestnictwo osoby dorosłej we wspomnianych sytuacjach. Tak jak w przedszkolu dziecko bawi się ze swoim nauczycielem, tak w domu ma także oczekiwania, aby bawić się z rodzicami. Gdy te oczekiwania są zrealizowane, a wynikają one przede wszystkim z potrzeb emocjonalnych, dziecko spontanicznie rozpoczyna zabawę samodzielną.

Ważnym aspektem organizacji zabawy i nauki w domu w sytuacji pandemii jest wypracowanie adekwatnego do możliwości rodziców i potrzeb dziecka rytmu dnia. W przedszkolu także dziecko czuje się bezpiecznie, spokojne gdy nauczyciele pracę przedszkola opierają o stosowny rytm dnia. W domu także można taki rytm wypracować.

I tutaj warto zwrócić uwagę na kolejne zadanie z podstawy programowej, które realizować w trakcie pandemii mają rodzice i nauczyciel ich dziecka. Jest to specjalnie skonstruowane zadanie z podstawy programowej, którego realizację rozpoczynamy w sytuacjach trudnych, niespodziewanych, nieprzewidywalnych, zaskakujących, a taką sytuację obecnie mamy w naszym kraju. Zadanie brzmi:

Systematyczne uzupełnianie, za zgodą rodziców, realizowanych treści wychowawczych o nowe zagadnienia, wynikające z pojawienia się w otoczeniu dziecka zmian i zjawisk istotnych dla jego bezpieczeństwa i harmonijnego rozwoju.

Obecnie w otoczeniu dziecka pojawiły się zmiany i zjawiska bardzo istotne dla jego bezpieczeństwa i harmonijnego rozwoju. Każde dziecko właśnie teraz zadaje rodzicom pytania: A kiedy pójdę do przedszkola? A dlaczego nie idę do przedszkola? A dlaczego nie mogę chodzić do przedszkola? Dziecko słucha wypowiedzi dorosłych o wirusie, uczestniczy w sytuacjach domowych, gdy rodzice szukają informacji, oglądają kolejny program informacyjny o samej pandemii. Każde dziecko ma prawo być zaniepokojone, ma prawo się bać, obawiać i z pewnym lękiem, niewiadomą kłaść się codziennie spać i budzić rano. Dlatego tak ważne jest porozumienie między nauczycielem a rodzicami w tej sytuacji, aby poszukać optymalnych możliwości kontaktu nauczyciela z rodzicami i dzieckiem. Ten kontakt będzie właśnie realizacją przedstawionego zadania z podstawy programowej. Może to być jeden telefon na tydzień jeden e-mail z informacjami czy propozycjami przeczytania z dzieckiem ciekawej książeczki, itp.

Domowe projekty

Bardzo trafnym rozwiązaniem na aktywność dzieci w domu podczas pandemii jest tzw. metoda projektów. Każdy tydzień w domu dla dziecka mógłby być projektem wykonywanym samodzielne i razem z rodzicami. Oto kilka przykładów:

• Domowe rewolucje, czyli nowy porządek w pokoju.
• Rodzinny turniej gier planszowych.
• Wszystkie skarpetki na stół, czyli klasyfikacja według rozmiaru i kolorów.
• Zwiedzanie wirtualnego muzeum.
• Zajęcia gimnastyczne na dywanie.
• Konstruujemy świat nie tylko z klocków.
• Namiot z koca i pod stołem, czyli wakacje na podłodze.
• Widok z okna w kuchni i pokoju – znajdowanie różnic i podobieństw.
• Podwieczorek na medal.

Starsze dzieci, np. sześcioletnie, mogą przy realizacji np. projektów wskazanych wyżej pokusić się o notatki z wykonanych dzieł w postaci obrazka. Dzieci chętnie opowiadają o tym, co robią lub rysują, pod warunkiem, że czynią to bez przymusu i nakazu. Jeden projekt w tygodniu wystarczy, aby dziecko uczestniczyło w doświadczeniach, o których przypomina pierwsze przytoczone zadanie z podstawy programowej. Warto tutaj pamiętać, iż najważniejszym projektem dla rodziców i dzieci jest ustalenie nowego innego rytmu dnia, który dobrze zorganizuje życie rodziny w innej nietypowej sytuacji. Bez rytmu opracowanego wspólnie i wzajemnej zgody na trzymanie się nowych zasad trudno będzie o spokój, systematyczność i wprowadzenie jakiejkolwiek odpowiedzialnej i przemyślanej zabawy prowadzącej do radości i bezpieczeństwa dziecka, w tym bezpieczeństwa psychicznego.

A co z dojrzałością i gotowością szkolną?

Dojrzałość jednostki do podjęcia uczenia się na sposób szkolny nie jest wyłącznie pochodną pracy przedszkola. Dzieci uczą się wszędzie, więcej nawet – to czego nauczyły się w przedszkolu, przenoszą do domu i próbują wykorzystać na różne sposoby. Dziecko uczy się codziennie według swojego programu rozwoju, podążając ścieżką własnych zaciekawień, realizując własne pomysły. Nie obawiajmy się sytuacji, która zaistniała bo pozornie wydaję nam się, że zgubimy kilka miesięcy w rozwoju dziecka. Przecież to, czego dziecko nauczyło się do lutego 2020 r. nie zginie, a rozwój dalej podąża, tylko poprzez inne formy wyrazu i ekspresji. Sama diagnoza sześciolatków, którą nauczyciele wykonywali i wręczali rodzicom, nie była i nie jest warunkiem przyjęcia dziecka do szkoły, ale jedynie informacją dla rodziców, że dziecko jest dojrzałe i gotowe, aby pójść do szkoły.

Paradoksalnie sytuacja bieżąca może spowodować sama, iż rodzice będący w kontakcie z nauczycielem jeszcze bardziej poznają swoje dziecko i odkryją samodzielnie, jakie umiejętności już posiada. Rozwój nie zatrzymuje się jak pociąg na stacji i nie wysiada, podążając donikąd. Rozwój się dzieje, a obecnie rodzice uczestniczą bezpośrednio codziennie w większym wymiarze godzinowym w tym rozwoju. Opis dojrzałości szkolnej to opis – może być zapisany wyrazami lub słowem. W tej sytuacji pandemii jedna rozmowa telefoniczna z rodzicami może stać się właśnie takim  opisem słownym dziecka kończącego przedszkole.

Źródło: „Wychowanie w przedszkolu”

Anna Jaracz – Noga